Δίκταμο (έρωντας)
Origanum dictamnus
Ο Αινείας ήταν γιος της θεάς Αφροδίτης και μακρινός πρόγονος του Ρωμύλου και του Ρώμου, πολέμησε στον Τρωικό πόλεμο στο πλευρό των Τρώων. Όταν στη μάχη πληγώθηκε από τον Αχιλλέα, η Αφροδίτη τον μετέφερε στην Πέργαμο όπου ο θεός - θεραπευτής Απόλλωνας γιάτρεψε τα τραύματά του με τον δίκταμο του Αιγαίου.
Ο δίκταμος ήταν το βότανο της θεάς του τοκετού, της Ειλειθυίας.
Έτσι, ο Ιπποκράτης στο βιβλίο του “Χειρουργική γυναικολογία - Μαιευτική” αποκαλεί το φυτό “ωκυτόκιον” οτι διευκολύνει δηλαδή τον τοκετό.
Με το πέρασμα του χρόνου την θεά Ειλειθυία θα διαδεχθεί η θεά Άρτεμις, η οποία απεικονίζεται φορώντας στεφάνι από δίκταμο.
Έτσι, στην αρχαιότητα συναντάμε τον δίκταμο σαν “αρτεμίδιο”, δίνοντας στο φυτό το όνομα της θεάς του κυνηγιού με τα φαρμακερά βέλη.
Και ο Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε για να διευκολύνει τον τοκετό, αλλά και σαν εκτρωτικό στην περίπτωση προβληματικής εγγυμοσύνης, για να αποβάλλει το νεκρό έμβρυο, αλλά και για να γιατρέψει τραύματα από πολεμικά όπλα. Αναφέρει δε, ένα είδος κρασιού αρωματισμένου με δίκταμο σαν επουλωτικό των πληγών.
Και άλλοι συγγραφείς της αρχαιότητας αναφέρουν την ικανότητα του φυτού να γιατρεύει τις πληγές και ο Αριστοτέλης γράφει στο “Περί των ζώων ιστορίαι”: “Tας δε εν τη Kρήτη αίγας τας αγρίας όταν τοξευθώσι ζητείν το δίκταμνον δοκεί γαρ εκβλητικόν είναι των βελών” ότι, δηλαδή τα αγριοκάτσικα της Κρήτης, όταν τραυματιστούν από κυνηγό, μασούν δίκταμο και έτσι αποβάλλουν από το σώμα τους το βέλος.
Ο Γαληνός γράφει, ότι ο Κρατεύας, γιατρός του Πέρση βασιλιά Μιθριδάτη και συγγραφέας του πρώτου βοτανολόγιου, παρασκεύασε το “μιθριδάτειο έκλειγμα” η “θηριακή”, ως αντίδοτο δηλητηρίων, από 54 απλά βότανα, ένα από τα οποία ήταν και το δίκταμο ως αντίδοτο δηλητηρίων. Το σκεύασμα εξέλιξε ο Ανδρόμαχος ο πρεσβύτερος τον 1ο μ. Χ. αιώνα, κατ εντολή του Νέρωνα και ονομάστηκε “γαλήνη”, λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων του και ήταν σε κυκλοφορία και διαδεδομένη χρήση μέχρι και τον 18ο αιώνα, με συνεχείς τροποποιήσεις. Από τον 16ο αιώνα, παρασκευαζόταν επισήμως κάθε χρόνο από την ευρωπαϊκή Εταιρεία Φαρμακοποιών.
Οι Βυζαντινοί εισάγουν από τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη μεγάλες ποσότητες δίκταμου, για την παρασκευή θεραπευτικών αλοιφών.
Οι κρητικοί το χρησιμοποιούσαν σε κατάπλασμα σαν αιμοστατικό και επουλωτικό, έτσι το συναντάμε και με το όνομα “σταματόχορτο” και χρησιμοποιούν ακόμα το δίκταμο σε αφέψημα, μαζί με ρακή και μέλι, σαν πανάκεια για όλες σχεδόν τις αρρώστιες.
Στην επιδημία γρίππης του 1918 στο Ηράκλειο, όπως αναφέρει η λαογράφος Ευαγγελία Φραγκάκη, υπήρχε ένα εργαστήριο που παρασκεύαζε το αντιγριππικό “έλαιος“, δηλαδή αιθέριο έλαιο από δίκταμο, ρίγανη, φασκόμηλο, και δάφνη, και οι γιατροί το συνιστούσαν για εντριβές.
Είναι ένα από τα συστατικά ενός παρασκευάσματος τονωτικού και κατά της διάρροιας με το όνομα Diascordium που ο διάσημος βοτανολόγος Nicholas Culpeper το 1654 γράφει ότι είναι αυθεντική συνταγή του Διασκουρίδη (αν και το όνομά του μάλλον προέρχεται από το σκόρδο που είναι άλλο ένα από τα συστατικά του). Το Diascordium ήταν ένα από τα δημοφιλέστερα σκευάσματα στην Ευρώπη για τρείς αιώνες.
Στον Μεσαίωνα, οι Βενεδικτίνοι μοναχοί χρησιμοποιούν το δίκταμο στην συνταγή του διάσημου λικέρ Βενεδικτίνη που ακόμα και σήμερα είναι δημοφιλές ορεκτικό και χωνευτικό.
Η ιστορική ιταλική ποτοποιία Martini & Rossi χρισιμοποιεί το δίκταμο για την παρασκευή των διάσημων βερμούτ του.
Ήταν ένα από τα συστατικά της “Flying Ointment” που χρησιμοποιούσαν οι μάγισσες στις τελετές τους.
Ακόμα και η J. K. Rowling, συγγραφέας του Χάρρυ Πόττερ, βάζει την μάγισσα - θεραπεύτρια Phyllida Spore να γράφει: “Ο Δίκταμος είναι ένα ισχυρό θεραπευτικό και αποκαταστατικό βότανο και μπορεί να τρώγεται ωμό για να θεραπεύσει ρηχές πληγές".
Οι κρητικοί το λένε “έρωντα”
Τις ευεργετικές του ιδιότητες αναφέρουν ο Διοσκουρίδης, ο Γαληνός, ο Πλούταρχος, ο Ευριπίδης, ο Αριστοτέλης, ο Θεόφραστος και άλλοι.
Θεωρείται αποτελεσματικό στις παθήσεις των νεφρών, των εντέρων και τις δηλητηριάσεις, κάτι που έχει εξακριβωθεί και από σύγχρονους ερευνητές και τελευταία επιβεβαιώθηκε η δράση του κατά του έλκους του στομάχου.
Επειδή έχει αντιοξειδωτική δράση το υδατικό του εκχύλισμα χρησιμοποιείται από την βιομηχανία τροφίμων σαν συντηρητικό.
Η βλιογραφία το αναφέρει ώς πεπτικό, αντιμικροβιακό, αντισηπτικό, αντιαιμορραγικό, επουλωτικό, εμμηναγωγό και αποτελεσματικό κατά των εντερικών παρασίτων, σπασμολυτικό, καταπραϋντικό των στομαχικών πόνων και των νευρικών διεγέρσεων και αντιεπιληπτικό.
Το δίκταμο έχει δράση αντισηπτική, τονωτική και αντισπασμωδική, καταπολεμά τις αμοιβάδες, είναι επουλωτικό των τραυμάτων, καταπραϋντικό του πεπτικού, και έχει ευεργετική επήρεια κατά της γρίπης και του κρυολογήματος.
Συμβάλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των καρδιολογικών και κυκλοφορικών προβλημάτων, είναι αντιδιαβητικό, εμμηναγωγό και αφροδισιακό. ανακουφίζει από πονοκεφάλους, και στομαχικές διαταραχές, πονόδοντους και αποστήματα.
Καταπολεμά την κακοσμία του στόματος και βοηθάει στην αντιμετώπιση της ουλίτιδας, στη χώνεψη και ηρεμεί τους πόνους του στομαχιού. Το αφέψημά του είναι διουρητικό.
Σαν εμμηναγωγό βοηθάει σε περιπτώσεις αμηνόροιας, που προέρχεται από εξάντληση του οργανισμού.
Συνιστάται σε νευρικές διαταραχές, νευρικούς πονοκεφάλους και άλλα νοσήματα του νευρικού συστήματος, εξαιτίας των καταπραϋντικών ιδιοτήτων που εμφανίζει.
Τα φύλλα του σαν κατάπλασμα πάνω σε πληγή λειτουργούν αιμοστατικά και επουλωτικά.
Το ζεστό λουτρό με φύλλα δίκταμο, φέρεται να είναι ηρεμιστικό, τονωτικό, και να αυξάνει την ερωτική διάθεση.
Συνιστάται να μη γίνεται καθημερινή χρήση του γιατί ενδέχεται να προκαλέσει τοξικές παρενέργειες.
Ενώ στις επίτοκες διευκολύνει τον τοκετό, χρησιμοποιούταν και ως εκτρωτικό μέσο αφού θεωρείται ότι μπορεί να προκαλέσει διακοπή της κύησης όταν πίνεται με μεγάλη συχνότητα από εγκύους.