Ελίχρυσο
(αμάραντος, σταθούρι, σεμπρεβίβα)
Ηelichrysum Italicum Microphylum
Για ιδέτε τον αμάραντο
σε τι γκρεμά φυτρώνει,
ανθίζει μεσα στ' άβατα,
στις πέτρες, στα λιθάρια,
ποτές του δεν ποτίζεται
και δεν κορφολογάται.
Τον τρών τα 'λάφια κι αρρωστού,
τ' αγρίμια και 'μερεύου
τον μύρισε κι η κοπελιά
κι έχασε την καρδιά τση.
Η φύση χάρισε στον ελίχρυσο την αιώνια νεότητα, καθώς διατηρεί την ομορφιά και τη ζωντάνια του ακόμα κι όταν κοπεί. Στην πραγματικότητα, τα μικροσκοπικά του άνθη μαραίνονται, ενω αυτό που διατηρείται είναι τα λεπτά κίτρινα φύλλα που τα περιβάλλουν.
Η Γαλάτεια, κόρη του Νηρέα και της νύμφης Δωρίδας, ερωτεύτηκε έναν βοσκό τον Άκι. μα με την Νηρηίδα, ήταν ερωτευμένος και ο κύκλωπας Πολύφημος, που από τη ζήλια του σκότωσε τον Άκι ρίχνοντας του ένα μεγάλο βράχο.
Ο Ποσειδώνας, τον μεταμόρφωσε σε ποτάμι, τον ποταμό Acis στην Σικελία, στις όχθες του οποίου θρηνούσε η Γαλάτεια. Από τα δάκρυά της φύτρωσε ο αμάραντος που, σαν τον έρωτα των δύο νέων, είναι αθάνατος. Ο Άκις και η Γαλάτεια έγιναν όπερα του Χαίντελ.
Όταν ο Πάρις ταξίδευε με την ωραία Ελένη από την Σπάρτη προς την Τροία, σταμάτησαν στα Κύθηρα για να κάνουν σπονδή στην Αφροδίτη για να κερδίσουν την εύνοιά της. Η Ελένη, όμως, ζήλεψε την Αφροδίτη που ζούσε στο νησί και ζητούσε από τον Πάρι να της πει ότι εκείνη ήταν η πιο όμορφη. Ο Πάρις, διπλωματικά, είπε στην Ελένη δείχνοντας της τον ελίχρυσο: "Βλέπεις αυτό το λουλούδι; Τα μαλλιά σου έχουν το χρυσό χρώμα του, το σώμα σου είναι λεπτό σαν τον μίσχο του και το δέρμα σου είναι βελούδινο σαν τα πέταλά του. Η ομορφιά σου θα κρατήσει για πάντα".
Και κατά κάποιον τρόπο, ο μύθος για την ομορφιά της Ελένης κρατάει ακόμα...
Ο Θεόφραστος το ονόμασε "χρυσάνθεμον" και "ελειόχρυσο" και το πρότεινε σαν καταπραϋντικό του θυμικού.
Ο εφέσιος Θεμισταγόρας αποδίδει το όνομά του στη νύμφη Ελιχρύση, που πρώτη το φύτεψε στη γη και του χάρισε την αιώνια νεότητα.
Με στεφάνια από αμάραντο, στόλιζαν οι Αρχαίοι Έλληνες τους ναούς και αυτή η συνήθεια κρατάει ακόμα στην Αμοργό, την Κρήτη και τα Κύθηρα, όπου από το τέλος της Άνοιξης, τα μπουκέτα του ελίχρυσου αρχίζουν και στολίζουν τα σπίτια και τα μαγαζιά.
Το φυτό αναφέρεται από τον Θεόκριτο, τον Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο που το θεωρούν από τα πιο ταιριαστά αφιερώματα για τα αγάλματα των θεών, ενώ αναμειγμένο με κρασί, ήταν θεραπευτικό για δαγκώματα και καψίματα.
Τον ελίχρυσο τον συναντάμε σαν σταθούρι στην Αμοργό, καλομοιθιά στη Σαντορίνη, ανθονοίδα στην Κρήτη, αμάραντο στην Πελοπόνησσο, αθάνατο και σεμπρεβίβα στα Κύθηρα. Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου δέκα είδη και στην Αμοργό, εκτός από τα Ηelichrysum italicum και Ηelichrysum stoechas, συναντάμε σε πολύ δύσβατες περιοχές ένα εξαιρετικά σπάνιο εδημικό είδος, το Ηelichrysum amorginum με υπόλευκα άνθη, που προστατεύεται σαν απειλούμενο είδος και απαγορεύεται αυστηρά από τη νομοθεσία η συλλογή και η πώληση του.
• Έχει κυρίως δράση αντιφλεγμονώδη και ηρεμιστική, λόγω της παρουσίας 40% εστέρων με αντισπασμωδική και καταπραϋντική δράση και ανανεωτική της κυτταρικής λειτουργίας λόγω των δικετονών τις οποίες βρίσκουμε μόνο στον ελίχρυσο.
Η ανανεωτική επιρροή του αμάραντου στα κύτταρα το κάνει πολύτιμο σύμμαχο στην καταπολέμιση της γήρανσης του δέρματος. Βοηθά επίσης σε περιπτώσεις εκζέματος, ακμής, δερματικών ερεθισμών, εγκαυμάτων και ουλών. Μπορεί να διαλύσει παλιά αιματώματα και βοηθά σε περιπτώσεις φλεβίτιδας.
• Έχει υψηλή περιεκτικότητά σε νερόλη και δυνατή, ανθώδη οσμή σαν του μελιού. Περιέχει υδρογονάνθρακες, φλαβονοειδή, καμφερόλη, κερκετίνη, σεσκιτερπένια, λουτεολίνη, οξικό εστέρα νερόλης.
• Ο ελίχρυσος έχει άριστες επουλωτκές ιδιότητες, βοηθάει να επανέλθει η υγεία στο δέρμα και καθυστερεί τη γήρανση χάρη στην ισχυρότατη κυταρροαναπλαστική του δράση.
• Είναι αντιφλεγμονώδης, αντιλοιμώδης, αιμοστατικός, επουλωτικός, ευστόμαχος, λιποδιαλυτικός.
• Ο αμάραντος επιταχύνει τη θεραπεία σε δερματίτιδες, εγκαύματα, ακμή, έρπητα, πληγές, εκζέματα, μώλωπες. και φιλτράρει τις υπεριώδεις ακτίνες.
Δεν είναι τοξικό και δεν προκαλεί ευαισθησίες.
• Ο ελίχρυσος χρησιμοποιήθηκε παραδοσιακά για τη θεραπεία της χοιράδωσης, στις λοιμώξεις των λεμφαδένων, το άσθμα, την αρθρίτιδα, και τον πονοκεφάλο, αλλά και για τα σκουλήκια των εντέρων. Οι ομοιοπαθητικοί, παρασκευάζουν βάμμα από το νωπό φυτό και το χορηγούν για διαταραχές της χοληδόχου κύστης και λουμπάγκο.
• Προτείνεται για πονοκεφάλους και ημικρανίες, μυϊκούς πόνους, νευραλγία, και ευερέθιστο έντερο. Καθώς η ισχυρή αντισπασμωδική ιδιότητά του συνοδεύεται με αντικαταρροϊκή δράση, το έλαιο μπορεί επίσης να ωφελήσει τους χρόνιους βήχες και το άσθμα.
• Παράγει ένα από τα πολυτιμότερα και ακριβότερα αιθέρια έλαια, που χαίρει μεγάλου σεβασμού στους αρωματοθεραπευτές, με 40-50% περιεκτικότητα σε εστέρες, 30% σε σεσκιτερπένια και πάνω από 10% δικετόνες. Θεωρείται η άρνικα της αρωματοθεραπείας.
• Ανάμεσα στα χημικά συστατικά του ελίχρυσου, περιέχεται μια ομάδα από ενώσεις παρόμοιες με κετόνες, τις βεταδιόνες. Αυτή συντελεί στην αντιπηκτική δράση του, κάνοντάς το εφαρμόσιμο σε θεραπείες σοβαρών μωλωπισμών που εξελίσσονται σε αιματώματα. Σε συνδυασμό με την αντιφλεγμονώδη του επίδραση στις φλέβες, αυτή του η ιδιότητα το κάνει υποστηρικτικό σε περιπτώσεις θρομβοφλεβίτιδας, όπου η φλεγμονή και ο εκφυλισμός των φλεβών οδηγούν σε θρόμβους.
• Οι βοτανοθεραπευτές τον χρησιμοποιούν για να ρυθμίζουν τη ροή της ενέργειας Qi, να ενισχύουν τη ροή της χολής, να μετριάζουν την θερμότητα και να ελαττώνουν την φλεγμονή.
• Θεωρείται από τους αρωματοθεραπευτές, ένα από τα κορυφαία αιθέρια έλαια. Όσοι ασχολούνται με την ενεργειακή αρωματοθεραπεία και τη θεωρία των τσάκρας, το κατατάσσουν στις πρώτες θέσεις.
• Ο ελίχρυσος χαλαρώνει και υποστηρίζει την περιοχή του ηλιακού πλέγματος, μετριάζοντας την ένταση που προκύπτει από υην υπερπροσπάθεια και το άγχος για υπερβολικό έλεγχο, εξομαλύνει τα καταθλιπτικά συναισθήματα που οφείλονται σε απογοήτευση.