Άγρια Μέντα (φλισκούνι)
Mentha Pulegium
Όπως μας αφηγείται ο Στράβωνας, η Μίνθη ήταν νύμφη των νερών, κόρη του ποταμού Κωκυτού, την οποία ερωτεύτηκε ο Πλούτωνας. Όταν το έμαθε η Δήμητρα, μητέρα της Περσεφόνης, τη μεταμόρφωσε σε φυτό και την έσπειρε στο βουνό Μίνθη της Τριφυλίας, που πήρε το όνομά της. Ο Πλούτωνας, μην μπορώντας να αναστείλει την μεταμόρφωσή της, της χάρισε το όμορφο άρωμα.
Ο ιστορικός, αναφέρει ότι στο βουνό Μίνθη υπήρχε ναός του Αδη και ένα άλσος αφιερωμένο στη Δήμητρα.
Το φλισκούνι είναι η άγρια μέντα, ένα από τα πιο μυρωδάτα μεσογειακά βότανα. Ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των χειλανθών και είναι και αυτό, ξαδελφάκι του γνωστού μας δυόσμου και της μέντας.
Όταν φυτευτούν το ένα πλάι στο άλλο, προκύπτουν διάφορα υβρίδια (πάνω από εξήντα έχουν καταγραφεί στη μεσόγειο). Και η γνωστή μέντα είναι φυσικό υβρίδιο, διασταύρωση της υδροχαρούς μέντας (menta aquatica) και του δυόσμου (menta spicata) και πλέον καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο.
Όλα τα είδη μέντας έχουν παρόμοια συστατικά, με το φλισκούνι να θεωρείται ότι έχει την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ρητίνες ενώ δεν περιέχει μεντόλη όπως συμβαίνει με την μέντα και τον δυόσμο.
Το φυτό που στην Αμερική λένε pennyroyal, είναι διαφορετικό από το ευρωπαϊκό, αν και έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά, μια και ανήκουν στο ίδιο είδος, της μέντας.
Άγριο, στη φύση, δηλώνει την ύπαρξη νερού, μια και φυτρώνει κατά μήκος των ποταμών και ρυακιών, ακόμα και υπόγειων και σε βάλτους.
Το φλισκούνι, ως μέντα, πρωτοαναφέρεται, στον αρχαία αιγυπτιακό πάπυρο Ebers, που χρονολογείται απο το 1550 π.Χ. και είναι το αρχαιότερο “ιατρικό” κείμενο που έχει βρεθεί, ως μαλακτικό του στομάχου. Κατόπιν, το συναντάμε στην Παλαιστίνη, όπου μάλλον ήταν ένα από τα αγαθά που χρησίμευαν σαν μέσο πληρωμής των φόρων, άρα είχε και ανταλλακτική αξία.
Αυτό το βότανο, φέρεται σαν ένα ακόμα από τα συστατικά που περιείχε ο κυκεών, το ποτό που έπιναν όσοι μετείχαν στα Ελευσίνια Μυστήρια.
Τα είδη της μέντας αγαπούν πολύ στις αραβικές χώρες, όπου και το τσάι της θεωρείται αφροδισιακό. Η Σεχραζάτ, στις Χίλιες και μια Νύχτες, πρόσφερε κάθε βράδυ στον Σουλτάνο ένα φλιτζάνι τσάι μέντας.
Οι Άραβες και οι Κινέζοι γιατροί τα χρησιμοποιούσαν σαν τονωτικό και χωνευτικό και για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κρυολογήματος, του βήχα και του πυρετού.
Ο Διοσκουρίδης, ο Γαληνός, ο Ιπποκράτης και ο Πλίνιος, θεωρούν τη μέντα φυτό με μεγάλη φαρμακευτική αξία, της αποδίδουν όμως διαφορετικές ιδιότητες.
Ο Γαληνός πίστευε ότι έχει καταπραϋντικές ιδιότητες, ο Πλίνιος ακόμα και αναισθητικές, ενώ αντίθετα ο Ιπποκράτης τη αναφέρει τονωτική και αναζωογονητική.
Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός όμως, συμφωνούν ότι είναι αποτελεσματική κατά της δυσπεψίας, των νευρικών διαταραχών, των ιλίγγων, της αϋπνίας, της γαστρίτιδας, του βήχα, του κρυολογήματος, του πονόλαιμου και ως αντισπασμωδικό.
Ο Πλίνιος σύστηνε την παρουσία της στα δωμάτια ασθενών, θεωρώντας ότι το άρωμά της διευκολύνει την ανάρρωσή. Ο Διοσκουρίδης τη θεωρούσε αφροδισιακή, λόγω των θερμαντικών της ιδιοτήτων.
Μαζί με τη λεβάντα και το δεντρολίβανο, θεωρήθηκε διεγερτικό για τους άνδρες της μέσης ηλικίας.
Στην Ελλάδα, παραδοσιακά θεωρείται αναζωογονητική για το μυαλό και φάρμακο για τον πονοκέφαλο.
• Το αιθέριο έλαιο της άγριας μέντας, περιέχει, μεντόνη, ιασμόνη, αλκοόλες και αλδεύδες και χρησιμεύει σαν πρώτη ύλη στη φαρμακευτική.
• Χρησιμοποιείται για την απολύμανση του στόματος, σε περιπτώσεις αμυγδαλίτιδας, ουλίτιδας και φλεγμονές του ρινοφάρυγγα και σε φλεγμονές του αυτιού.
• Βοηθά στην καλή λειτουργία της χολής και την πέψη. Είναι σπασμολυτικό και τονωτικό. Εκτός από αφέψημα τα είδη της μέντας, πίνονται και σαν αλκοολούχο λικέρ, το πίπερμαν, ιδιαίτερα διαδεδομένο ως χωνευτικό μετά το γεύμα τις δεκαετίες 60 και 70.
• Παραδοσιακά τα φρέσκα φύλλα της πιστεύεται ότι ανακουφίζουν τους πόνους των ρευματισμών.
• Φαίνεται να βοηθάει τη μνήμη και γι’ αυτό, το αφέψημά της συνιστάται σε περιόδους εξετάσεων.
• Διεγείρει τα νεύρα που αντιλαμβάνονται την αίσθηση του κρύου και μειώνει τη μετάδοση του πόνου. Έχει καταπραϋντικές της ιδιότητες στον πόνο αλλά και στα δήγματα εντόμων.
• Δείχνει να έχει θετική επίδραση στα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών.
Είναι αντισπασμωδική και βοηθάει στα προβλήματα του πεπτικού και στο σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, υποστηρίζει την αντιμετώπιση του έλκους και αυξάνει τις εκκρίσεις της χολής. Συμβάλλει στη θεραπεία της διάρροιας, γαστρικών πυρετών και τοξικών λοιμώξεων. Υποστηρίζει τη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου του Crohn.
• Βοηθάει σε ρινικές αλλεργίες, στα συμπτώματα του άσθματος, της βρογχίτιδας, της γρίπης και της ιγμορίτιδας, επειδή διεγείρει τον ρινικό βλεννογόνο.
Μελέτη που έγινε το 2009, βρήκε ότι η εισπνοή αιθέριου ελαίου μέντας μειώνει τη φλεγμονή της φυματίωσης.
• Δείχνει να έχει προστατευτικές ιδιότητες σε ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπείες με ακτινοβολία. Υπάρχουν προκλινικές έρευνες που δείχνουν ότι η μέντα προστατεύει από τις αλλοιώσεις στο DNA, που προξενεί η ραδιενέργεια.
• Αποδεδειγμένα, εξουδεταιρώνει τον ιό του έρπητα του στόματος και των γεννητικών οργάνων.
• Εξωτερικά ανακουφίζει από τον κνησμό και τις φλεγμονές και από πόνους, όπως μυϊκές κράμπες και διαστρέμματα.
Καταπραΰνει το δέρμα σε ελεφρά εγκαύματα, φαγούρα, και κοινούς ερεθισμούς και το καθαρίζει από μαύρα στίγματα και ακμή, χάρη στην αντιβακτηριδιακή της δράση.
• Στη ναυτία, αλλά και κατά την εγκυμοσύνη, περιορίζει την τάση για εμετό.
Το αιθέριο της μέντας, εφαρμοζόμενο στον αυχένα, μετριάζει τα συμπτώματα της ψυχικής κόπωσης, του άγχους, τις καταθλιπτικές καταστάσεις και τους πονοκεφάλους.